Bu yazımda işlemci seçerken karşılaştığınız ve anlamlandıramadığınız rakamların, harflerin ve kelimelerin ne anlama geldiğini basitçe açıklamaya çalışacağım.
İntel işlemcilerden başlayalım.
Marka ve Gruplar
- Core (Amd karşılığı Ryzen): Oyun, iş ve genel kullanıma yönelik, son kullanıcının sıklıkla beklentisini karşılamaya yeten işlemci grubu.
- Xeon (Amd karşılığı Epyc): Yüksek çekirdek ve izlek sayısına sahip, genellikle Core ailesinin elemanlarından çok daha düşük frekans hızlarında çalışan ve bu sebeple oyunculara yönelik olmayan, iş istasyonları ve sunucularda kullanılmak üzere tasarlanmış çoklu çekirdek performansı çok yüksek olan işlemci grubu.
- Pentium (Amd karşılığı Athlon): Basit işlemler için kullanacağınız bilgisayarlarda tercih etmeniz gereken uygun fiyatlı ve ekonomik işlemci grubudur.
- Celeron: Yine Pentium grubu gibi basit işlemleri hedefleyen güçsüz ve uygun fiyatlı işlemci grubudur.
- Atom: Özel tercihlere yönelik çok düşük güç tüketimi sağlayan ve bu sebeple taşınabilir bilgisayar sistemlerinde uzun süre bilgisayar kullanımı sağlamak amacıyla kullanılması önerilen bir işlemci grubudur. Yüksek performans beklentiniz olmasın.
Performans Grupları
Örneğin, İntel Core ailesinde i3, i5, i7 ve i9 gibi etiketleri çokça görmüşsünüzdür, burada temel olarak bilmeniz gereken aynı nesil içerisinde “i” harfinin sağındaki rakam arttıkça, aynı mimari ile üretilmiş işlemcilerin sahip oldukları çekirdek/izlek sayıları, çalışma frekansları ve ön bellek miktarının arttığıdır. Buda temel olarak sizin gereksinim duyduğunuz işlemci gücüne göre seçim yapmanızı kolaylaştıran bir unsurdur.
Örnekle açıklamaya çalışayım;
İ3 13100 | 4 Çekirdek 8 İzlek 12 MB Ön Bellek 3.4 – 4.5 GHz Çalışma Frekansı
İ5 13400 | 10 Çekirdek 16 İzlek 20 MB Ön Bellek 2.5 – 4.6 GHz Çalışma Frekansı
İ7 13700 | 16 Çekirdek 24 İzlek 30 MB Ön Bellek 2.1 – 5.2 GHz Çalışma Frekansı
İ9 13900 | 24 Çekirdek 32 İzlek 36 MB Ön Bellek 2.0 – 5.6 GHz Çalışma Frekansı
İşlemcinin Nesli
İşlemcilerde nesiller ilerledikçe işlemcinin desteklediği teknolojilerde güncelleme ve eklemeler olabilir, toplam bellek kapasitesi ve desteklenen bellek hızları da artabilir hatta bellek türündede değişim olabilir. Örneğin, İntel 11. nesil işlemcilerinde sadece DDR4 bellek desteklerken 12. ve 13. nesilde hem DDR4 hem de DDR5 bellek desteklemektedir. Bunun gibi bir çok değişiklik ve güncellemelerde bulunmaktadır. Bu yazının amacı bu detayları açıklamak değil, genel bilgi vermek olduğundan bu detaylara girmedim.
Model Detayı
Model detayı bize işlemcinin içerisinde bulunduğu performans grubundaki yerini belirtmekte faydalı olabilir.
İ5 13400 | 10 Çekirdek 16 İzlek 20 MB Ön Bellek 2.5 – 4.6 GHz Çalışma Frekansı
İ5 13500 | 14 Çekirdek 20 İzlek 24 MB Ön Bellek 2.5 – 4.8 GHz Çalışma Frekansı
İ5 13600 | 14 Çekirdek 20 İzlek 24 MB Ön Bellek 2.7 – 5.0 GHz Çalışma Frekansı
Görüldüğü üzere model detayı yükseldikçe işlemci aynı performans grubunun üyesi olsa da özelliklerinde artış söz konusu oluyor.
Son Ekler
Çarpan kilitsiz: Örneğin işlemciniz fabrika çıkışı olarak en yüksek 4.4 GHz frekansa ulaşabiliyor olarak tasarlanmış olsun, siz bu işlemciye hız aşırtma uygulayarak frekansı daha da yükseğe çıkarabilir ve böylece işlemciden aldığınız performansı arttırabilirsiniz.
Ayrı grafik kartları gerekir: İşlemcinin içerisinde grafik yongasının bulunmadığını ve görüntü almak için harici bir ekran kartının şart olduğunu belirtir.
G1-G7: İşlemcinin içerisinde bulunan grafik yongasının performansını belirtir, bu performans işlemcinin performansını etkilemez sadece grafik performansı ile ilgilidir. G1 en düşük grafik performansına sahip yongayı, G7 ise en yüksek grafik performansına sahip yongayı içerdiği anlamına gelir. Bu eke genellikle mobil işlemcilerde rastlarız.
Ryzen işlemcilerden devam edelim.
İşlemci isimlendirmeleri ile ilgili genel bilgi edinmeyi İntel kısmında sağladık, şimdi ek olarak Ryzen işlemcilerde ki olası farklı kısımları kısaca ele alalım.
Örnek Ryzen işlemci tablosu
R5 5600 | 6 Çekirdek 12 İzlek 32 MB L3 Ön Bellek 3.5 – 4.4 GHz Çalışma Frekansı
R5 5600G | 6 Çekirdek 12 İzlek 16 MB L3 Ön Bellek 3.9 – 4.4 GHz Çalışma Frekansı
R5 5600X | 6 Çekirdek 12 İzlek 32 MB L3 Ön Bellek 3.7 – 4.6 GHz Çalışma Frekansı
R7 5800X | 8 Çekirdek 16 İzlek 32 MB L3 Ön Bellek 3.8 – 4.7 GHz Çalışma Frekansı
R9 5900X | 12 Çekirdek 24 İzlek 64 MB L3 Ön Bellek 3.7 – 4.8 GHz Çalışma Frekansı
Ryzen işlemcilerde de genel olarak İntel işlemciler gibi isimlendirme yöntemi kullanılmaktadır. Ancak masaüstü tarafında Ryzen işlemcilerin APU türevleri ve mobil tarafta ise çok sık olarak aynı isim kökünden gelen farklı işlemcileri bulunmakta. Bu sebeple ek olarak bazı örnekler vereceğim.
APU nedir?
APU içerisinde yüksek performanslı grafik birimi barındıran bir işlemcidir.
APU’lar standart işlemcilerden farklı olarak içerisinde çok daha güçlü grafik birimi barındırırlar ve bu sayede daha yüksek GPU gücü gerektiren uygulamaları kullanmanızı veya oyunları oynamanızı harici bir ekran kartı gerektirmeden sağlarlar.
Mobil tarafta
Örneğin, Ryzen 5 5600U ve Ryzen 5 5600H, bu iki işlemci aslında aynı yapıda üretilmiştir, çekirdek/izlek sayıları, ön bellek miktarları ve turbo frekansı bile aynı olan işlemcilerdir. Ancak U son ekine sahip olan işlemcide düşük güç tüketimi, H son ekine sahip olan işlemcide ise yüksek performans hedeflenmiştir. Son eki H olan işlemci güç limitleri çok daha yüksek olduğundan oyunlarda ve genel kullanımda daha yüksek frekanslarda çalışıp yüksek performans verebilirken, son eki U olan işlemci yük altında yüksek frekanslara erişemeyip düşük performans verir. Bu sebeple seçim yaparken U/H farkına çok dikkat etmelisiniz.
U/H farkı İntel işlemcilerde de aynı şekilde olmaktadır. Bunu Ryzen işlemci kısmında belirtmemin sebebi İntel’in Ryzen’de ki gibi aynı isim kökünde hem H hem U son eki bulundurmaması bunları farklı isim kökleri ile kullanmasıdır.
Masaüstü tarafında
Yine örnek vererek açıklayayım, Ryzen 5 5600, Ryzen 5 5600X ve Ryzen 5 5600G işlemcilerini karşılaştıralım. Ryzen işlemcilerde X son eki X içermeyen işlemcinin çalışma frekanslarının biraz daha arttırılıp piyasaya sürülmüş hali demektir. Aradaki performans farkı genelde %3-5 arasındadır, bu sebeple X son eki içeren veya içermeyen işlemcilerden hangisini daha uygun fiyata bulabiliyorsanız onu almanızda bir sakınca yoktur. Ancak iş G son ekine geldiğinde durum değişmektedir, örneğin Ryzen 5 5600/5600X harici bir ekran kartı olmadan görüntü veremezken 5600G Nvidia GT 1030 ekran kartının gücünde bir dahili grafik birimi içerir ve bu sayede harici bir ekran kartına ihtiyaç duymadan görüntü verebilir, oyun oynatabilir. Bunun götürüsü olarak 5600G’nin L3 türündeki ön belleği 5600/5600X’e göre yarı yarıya azaltılmıştır, buda işlemcinin genel ve oyun performansını ciddi oranda düşürmektedir. Harici olarak bir ekran kartı kullanacaksanız G son ekli bir işlemciyi kesinlikle tercih etmemelisiniz.
Ryzen’e özel olan son ek “3D”
Kısaca açıklamak gerekirse Ryzen işlemcilerde L3 ön belleği çok yüksek oranda arttırmayı sağlayan bir üretim tekniğidir. Son ek olarak “3D” içeren bu özel işlemciler ön belleğin performansa etki ettiği uygulama ve oyunlarda çok yüksek performans kazanımları sağlarlar.
R7 5800X | 8 Çekirdek 16 İzlek 32 MB L3 Ön Bellek 3.8 – 4.7 GHz Çalışma Frekansı
R7 5800X3D | 8 Çekirdek 16 İzlek 96 MB L3 Ön Bellek 3.4 – 4.5 GHz Çalışma Frekansı
Örnek olarak yukarıdaki işlemcilerin performans karşılaştırmalarını araştırabilirsiniz.